Panzehir Dergi için Zerrin Saral sordu ben söyledim:
https://www.panzehirdergi.com/edebiyat-dunyasina-panzehir-sorular-2023-ugur-demircan/
EDEBİYAT DÜNYASINA PANZEHİR SORULAR 2023
2023 yılında yoğun bir edebiyat gündemi yaşandı. Yepyeni kitaplar okurların beğenisine sunuldu. Biz de Panzehir Dergi olarak yayınladığımız metinlerle, söyleşilerle, eleştiri-tanıtım yazılarıyla edebiyat ve sanat ortamına katkıda bulunmaya çalıştık.
Bu yıl ikincisini yayımlayacağımız Panzehir Sorular’la, yazarların penceresinden bir tür bellek tazelemesi yapmayı amaçlıyor, edebiyat tutkunları için ufuk açıcı olacağına inanıyoruz.
Bir yılı daha geride bırakırken 2023’ün edebiyatını, edebiyat dünyasından isimlere sorduk. Değerli görüşlerini bizlerle paylaşan tüm edebiyat dostlarına teşekkür ederiz.
Yeni yılda panzehriniz edebiyat olsun…
Edebiyat eserlerinin değerini hangi ölçüt belirler? Okur mu, satış mı, eleştiri mi, ödül mü?
Buna yanlış şıkları eleyerek başlayalım: Satış, kısa vadede önemli görünür hatta ikinci, üçüncü baskılar eserin şanını yüceltir gibi olur ama koca bir balondur, hiç ama hiçbir şeydir aslında. Süslü AVM kitapçılarını dolaşırsanız içi boş kitapların çok sattığına şahit olabilirsiniz ki o kâğıt israfları da iki seneye sahaflara, geri dönüşümcülere kiloyla satılır. Eleştiri, keşke daha çok olabilse ama işe yarayacak kadar yapılmıyor maalesef. Biri oturup layıkıyla bir eleştiri yazmaya kalksa ne İsa’ya ne Musa’ya yaranabiliyor çünkü. Ödül deseniz ayrı bir garabet. Çoğu tanıdıklarına veriliyor, bazısı okunmadan bile üstelik. Genellemeyelim diyeceğim ama çok örnek gördük, duyduk. Hatta bu yıl bir ödül dört kişiye paylaştırıldı, bu bile başlı başına vahamet. Geriye okur kalıyor. Okur burada doğru cevap ancak bir şartla, okur deyince sadece bugün okuyanları değil tüm zamanların okurlarının ortalamasını düşünmek lazım. Yani zaman mefhumu çok önemli bu konuda.
Son dönemlerde değerinin yeterince bilinmediğini düşündüğünüz öykücüler ve romancılar var mı?
Son birkaç yılımı ağırlıklı olarak yerli öyküye verdim. Bunda Yük Edebiyat’ı yayımlıyor olmamızın da payı var. Yoğun şekilde öyküyle meşgulüm. Kitabı çıkan yazarları da çoğunlukla okumuşumdur. İçlerinde on yıl sonra bu işleri bırakıp başka şeylere yöneleceklerini tahmin ettiklerim var, o isimler bende kalsın ama ileride çocuklarımızın torunlarımızın bile okuyacağı isimleri de hissediyoruz elbette. Değerleri ise bugün herkes kadar biliniyor ancak. Çok satıcılı bir pazar yeri çünkü bugün edebiyatımız. Tezgâhını bırakıp karşı tezgâhtan meyve alıyorsun. O da senden alıyor. Arada müşteri de geliyor tek tük. Ortam şu an bu. İleride belli olacak asıl değer meselesi. Benim kalemini sevdiklerim, ne yazsa okurum dediklerim var elbette ama şimdi bir çırpıda beş isim sayarım. Unutacağım altıncı kişi için üzülürüm.
2023’te tadı damağımda kaldı dediğiniz o film hangisi?
Kuru Otlar Üstüne’yi merak ediyorum ama gidemedim maalesef. N.B.C. filmlerinin hayranıyım oysa. İzleyeceğiz tabi en kısa sürede. İzlediklerim içinde en dişe dokunur olanı Oppenheimer diye hatırlıyorum. Nolan bambaşka bir yönetmen. Dijital platformlarda da mutlaka güzel filmler izlemişizdir ama onlardan aklımda kalan pek yok. Sinemada izlemediğim hiçbir film beni yeteri kadar etkilemiyor galiba. Kitapta kâğıt, filmde saloncuyum.
Sizce 2023’te edebiyat gündemine damgasını vuran olaylar ve tartışmalar nelerdi?
Güncel dünya edebiyatını bilmiyorum ama bizde yayınevlerinin çalışanları ve çevirmenleri ile yaşadıkları tatsız ve yakışıksız durumlar kaldı aklımda. Yayınevleri ticaret için kurulur muhakkak ama sadece ticarethane değildir. İşin sanat ve duygu yönü es geçilmemeli. İnsan faktörü unutulmamalı. Öbür türlü ticaretin binlerce değişik yolu var, başka dükkân açsaydın derler insana.
Sonra bir de yapay zekâya çeviri yaptırma meselesi vardı hatırladığım. Yapay zekâ kullanarak yapılan işlerde bir etik kural olmalı bana göre. Ben Yük Edebiyat için AI görsel kullanıyorum ama kendim çizdim, boyadım, demiyorum mesela.
Sorularınız için teşekkür ederim. Aralık ayının son haftasında olmamız vesilesiyle ben de tüm insanlara barış, huzur ve sağlık dolu bir 2024 diliyorum.